Địa chất học (地质学 / Dìzhì xué) là ngành khoa học nghiên cứu về lịch sử, cấu trúc và các quá trình biến đổi của Trái Đất. Để làm việc hoặc nghiên cứu trong lĩnh vực này, từ việc phân tích khoáng vật (矿物 / Kuàngwù), đá (岩石 / Yánshí), cho đến việc dự đoán động đất (地震 / Dìzhèn) hay tìm kiếm dầu khí (石油 / Shíyóu), bạn cần một vốn từ vựng chuyên ngành vững chắc.

Bộ 300 từ vựng tiếng Trung chủ đề địa chất này sẽ là công cụ thiết yếu, giúp bạn mô tả chính xác mọi thứ từ vỏ Trái Đất (地壳 / Dìqiào) đến các kỹ thuật khoan thăm dò (钻探 / Zuāntàn).

Hãy cùng Hoa Ngữ Đông Phương học ngay!

Nội Dung Bài Viết

I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN

1.1. Khái niệm, Lịch sử và Đơn vị Thời gian (基本概念与地质年代)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
1	地质学	dìzhì xué	Địa chất học
2	地质构造	dìzhì gòuzào	Cấu tạo địa chất
3	地球科学	dìqiú kēxué	Khoa học Trái Đất
4	地质年代	dìzhì niándài	Niên đại địa chất
5	宙	zhòu	Liên đại (Eon)
6	代	dài	Đại (Era)
7	纪	jì	Kỷ (Period)
8	世	shì	Thế (Epoch)
9	层序	céngxù	Trình tự địa tầng
10	同位素定年	tóngwèisù dìngnián	Xác định niên đại bằng đồng vị
11	古生物学	gǔshēngwù xué	Cổ sinh vật học
12	化石	huàshí	Hóa thạch
13	沉积	chénjī	Lắng đọng/Trầm tích
14	变质	biànzhì	Biến chất
15	岩浆	yánjiāng	Magma
16	风化	fēnghuà	Phong hóa
17	侵蚀	qīnshí	Xâm thực/Xói mòn
18	沉积盆地	chénjī péndì	Bồn trầm tích
19	地貌	dìmào	Địa mạo
20	水文地质	shuǐwén dìzhì	Địa chất thủy văn

Xem thêm:

1.2. Cấu trúc Trái Đất (地球结构)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
21	地壳	dìqiào	Vỏ Trái Đất (Crust)
22	地幔	dìmàn	Lớp Manti (Mantle)
23	地核	dìhé	Lõi Trái Đất (Core)
24	莫霍面	mòhuò miàn	Mặt Mohorovičić (Moho)
25	岩石圈	yánshí quān	Thạch quyển (Litosfere)
26	软流圈	ruǎnliú quān	Quyển mềm (Astenosphere)
27	大陆地壳	dàlù dìqiào	Vỏ lục địa
28	海洋地壳	hǎiyáng dìqiào	Vỏ đại dương
29	板块	bǎnkuài	Mảng kiến tạo (Plate)
30	构造运动	gòuzào yùndòng	Chuyển động kiến tạo
31	板块构造学	bǎnkuài gòuzào xué	Thuyết kiến tạo mảng
32	火山	huǒshān	Núi lửa
33	地震	dìzhèn	Động đất
34	构造应力	gòuzào yìnglì	Ứng suất kiến tạo
35	断层	duàncéng	Đứt gãy/Khe nứt (Fault)
36	褶皱	zhězhòu	Nếp uốn (Fold)
37	海沟	hǎigōu	Hải rãnh (Rãnh đại dương)
38	俯冲带	fǔchōng dài	Vùng hút chìm (Subduction Zone)
39	裂谷	liègǔ	Thung lũng tách giãn
40	洋中脊	yángzhōng jǐ	Sống núi giữa đại dương

1.3. Lịch sử Địa chất và Cổ sinh (地史与古生物)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
41	太古宙	tàigǔ zhòu	Liên đại Thái Cổ (Archaean Eon)
42	元古宙	yuángǔ zhòu	Liên đại Nguyên Cổ (Proterozoic Eon)
43	显生宙	xiǎnshēng zhòu	Liên đại Hiển Sinh (Phanerozoic Eon)
44	古生代	gǔshēng dài	Đại Cổ Sinh (Paleozoic Era)
45	中生代	zhōngshēng dài	Đại Trung Sinh (Mesozoic Era)
46	新生代	xīnshēng dài	Đại Tân Sinh (Cenozoic Era)
47	寒武纪	hánwǔ jì	Kỷ Cambri
48	侏罗纪	zhūluójì	Kỷ Jura
49	白垩纪	bái’è jì	Kỷ Phấn Trắng
50	第四纪	dìsì jì	Kỷ Đệ Tứ
51	冰期	bīng qī	Kỷ Băng hà
52	间冰期	jiànbīng qī	Gian băng
53	海平面	hǎipíngmiàn	Mực nước biển
54	古气候	gǔqìhòu	Cổ khí hậu
55	沉积物	chénjī wù	Vật liệu trầm tích
56	标准化石	biāozhǔn huàshí	Hóa thạch chỉ thị
57	生物群	shēngwù qún	Quần thể sinh vật
58	大灭绝	dà mièjué	Tuyệt chủng hàng loạt
59	生命起源	shēngmìng qǐyuán	Nguồn gốc sự sống
60	微体化石	wēitǐ huàshí	Vi hóa thạch

II. KHOÁNG VẬT, ĐÁ VÀ THÀNH PHẦN

2.1. Khoáng vật học (矿物学)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
61	矿物	kuàngwù	Khoáng vật
62	晶体	jīngtǐ	Tinh thể
63	晶系	jīng xì	Hệ tinh thể
64	解理	jiělǐ	Mặt cát khai (Cleavage)
65	硬度	yìngdù	Độ cứng
66	比重	bǐzhòng	Tỷ trọng
67	光泽	guāngzé	Ánh (Luster)
68	石英	shíyīng	Thạch anh (Quartz)
69	长石	chángshí	Fenspat/Trường thạch (Feldspar)
70	云母	yúnmǔ	Mica (Vân mẫu)
71	方解石	fāngjiě shí	Canxit (Calcite)
72	黄铁矿	huángtiě kuàng	Pyrit (Quặng sắt)
73	硅酸盐	guīsuān yán	Silicat
74	碳酸盐	tànsuān yán	Carbonat
75	氧化物	yǎnghuà wù	Oxide
76	伴生矿物	bànshēng kuàngwù	Khoáng vật đi kèm
77	稀有金属	xīyǒu jīnshǔ	Kim loại hiếm
78	宝石	bǎoshí	Đá quý
79	原生矿物	yuánshēng kuàngwù	Khoáng vật nguyên sinh
80	次生矿物	cìshēng kuàngwù	Khoáng vật thứ sinh

2.2. Thạch học (岩石学)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
81	岩石	yánshí	Đá (Rock)
82	岩石循环	yánshí xúnhuán	Chu trình đá
83	火成岩	huǒchéng yán	Đá magma/Đá lửa (Igneous)
84	沉积岩	chénjī yán	Đá trầm tích (Sedimentary)
85	变质岩	biànzhì yán	Đá biến chất (Metamorphic)
86	侵入岩	qīnrù yán	Đá xâm nhập (Intrusive)
87	喷出岩	pēnchū yán	Đá phun trào (Extrusive)
88	花岗岩	huāgāng yán	Đá Granit (Đá hoa cương)
89	玄武岩	xuánwǔ yán	Đá Bazan (Basalt)
90	石灰岩	shíhuī yán	Đá vôi (Limestone)
91	砂岩	shā yán	Đá cát (Sandstone)
92	页岩	yè yán	Đá phiến sét (Shale)
93	大理岩	dàlǐ yán	Đá cẩm thạch (Marble)
94	片麻岩	piànmá yán	Đá Gneis (Phiến ma nham)
95	构造	gòuzào	Kiến trúc (Texture)
96	粒度	lìdù	Độ hạt (Grain Size)
97	孔隙度	kǒngxì dù	Độ rỗng/Độ xốp (Porosity)
98	透水性	tòushuǐ xìng	Tính thấm nước
99	基岩	jī yán	Đá gốc/Nền (Bedrock)
100	风化壳	fēnghuà ké	Vỏ phong hóa

2.3. Mỏ và Tài nguyên (矿产与资源)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
101	矿床	kuàngchuáng	Mỏ khoáng
102	矿石	kuàngshí	Quặng
103	矿化	kuànghuà	Khoáng hóa
104	成矿作用	chéngkuàng zuòyòng	Quá trình tạo khoáng
105	金属矿产	jīnshǔ kuàngchǎn	Khoáng sản kim loại
106	非金属矿产	fēijīnshǔ kuàngchǎn	Khoáng sản phi kim loại
107	能源矿产	néngyuán kuàngchǎn	Khoáng sản năng lượng
108	石油	shíyóu	Dầu mỏ
109	天然气	tiānrán qì	Khí thiên nhiên
110	煤炭	méitàn	Than đá
111	矿物储量	kuàngwù chúliàng	Trữ lượng khoáng sản
112	找矿	zhǎokuàng	Tìm kiếm khoáng sản
113	勘探	kāntàn	Thăm dò/Khảo sát
114	矿井	kuàng jǐng	Mỏ/Giếng mỏ
115	采矿	cǎikuàng	Khai thác mỏ
116	矿山环境	kuàngshān huánjìng	Môi trường mỏ
117	地球化学	dìqiú huàxué	Địa hóa học
118	地球物理	dìqiú wùlǐ	Địa vật lý
119	热液矿床	rèyè kuàngchuáng	Mỏ nhiệt dịch
120	金矿	jīn kuàng	Mỏ vàng

III. HIỆN TƯỢNG, BIẾN ĐỔI VÀ KỸ THUẬT ĐỊA CHẤT

3.1. Hiện tượng Địa chất và Thiên tai (地质现象与灾害)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
121	地壳运动	dìqiào yùndòng	Vận động vỏ Trái Đất
122	地震波	dìzhèn bō	Sóng địa chấn
123	震级	zhènjí	Độ lớn/Cấp độ động đất (Magnitude)
124	震源	zhènyuán	Tâm chấn (Hypocenter)
125	震中	zhènzhōng	Chấn tâm (Epicenter)
126	海啸	hǎixiào	Sóng thần
127	岩溶	yánróng	Karst (Hiện tượng phong hóa đá vôi)
128	石笋	shísǔn	Măng đá
129	钟乳石	zhōngrǔ shí	Thạch nhũ
130	泥石流	níshíliú	Lũ bùn đá
131	滑坡	huápō	Sạt lở đất/Trượt lở đất
132	地陷	dì xiàn	Sụt lún đất
133	土地沙漠化	tǔdì shāmòhuà	Sa mạc hóa đất đai
134	火山灰	huǒshān huī	Tro núi lửa
135	热泉	rè quán	Suối nước nóng
136	地下水	dìxià shuǐ	Nước ngầm
137	含水层	hánshuǐ céng	Tầng chứa nước (Aquifer)
138	地下水位	dìxià shuǐwèi	Mực nước ngầm
139	冻土	dòngtǔ	Đất đóng băng vĩnh cửu
140	冰川	bīngchuān	Băng hà/Sông băng

3.2. Kỹ thuật Địa chất và Công trình (工程地质)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
141	工程地质	gōngchéng dìzhì	Địa chất công trình
142	地基	dìjī	Móng/Nền móng (Foundation)
143	边坡稳定	biānpō wěndìng	Ổn định mái dốc
144	隧道	suìdào	Đường hầm
145	大坝	dàbà	Đập lớn
146	桥梁	qiáoliáng	Cầu
147	钻探	zuāntàn	Khoan thăm dò
148	岩心	yán xīn	Mẫu lõi đá/Khoan
149	地质图	dìzhì tú	Bản đồ địa chất
150	剖面图	pōumiàn tú	Mặt cắt địa chất
151	容重	róngzhòng	Trọng lượng riêng/Dung trọng
152	剪切强度	jiǎnqiē qiángdù	Cường độ cắt
153	承载力	chéngzài lì	Sức chịu tải
154	沉降	chénjiàng	Lún/Độ lún
155	地质灾害评估	dìzhì zāihài pínggū	Đánh giá tai biến địa chất
156	遥感	yáogǎn	Viễn thám (Remote Sensing)
157	地球信息系统 (GIS)	dìqiú xìnxī xìtǒng	Hệ thống thông tin địa lý (GIS)
158	环境地质	huánjìng dìzhì	Địa chất môi trường
159	地热能	dìrè néng	Năng lượng địa nhiệt
160	土壤	tǔrǎng	Đất/Thổ nhưỡng

3.3. Thuật ngữ Địa chất Khác (其他地质术语)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
161	变质作用	biànzhì zuòyòng	Quá trình biến chất
162	区域变质	qūyù biànzhì	Biến chất khu vực
163	接触变质	jiēchù biànzhì	Biến chất tiếp xúc
164	岩浆侵入	yánjiāng qīnrù	Xâm nhập magma
165	岩株	yán zhū	Khối đá gốc (Stock)
166	岩脉	yán mài	Đê/Mạch đá (Dike)
167	岩床	yán chuáng	Sill (Tấm đá xâm nhập)
168	岩相	yán xiàng	Tướng đá (Lithofacies)
169	沉积相	chénjī xiàng	Tướng trầm tích (Sedimentary Facies)
170	构造线	gòuzào xiàn	Đường cấu trúc
171	走向	zǒuxiàng	Đường phương/Hướng (Strike)
172	倾角	qīngjiǎo	Góc dốc/Độ nghiêng (Dip)
173	断层角	duàncéng jiǎo	Góc đứt gãy
174	逆断层	nì duàncéng	Đứt gãy nghịch (Reverse Fault)
175	正断层	zhèng duàncéng	Đứt gãy thuận (Normal Fault)
176	走滑断层	zǒuhuá duàncéng	Đứt gãy trượt ngang (Strike-slip Fault)
177	地层倾斜	dìcéng qīngxié	Độ nghiêng địa tầng
178	非整合	fēizhěnghé	Bất chỉnh hợp (Unconformity)
179	地球物理勘探	dìqiú wùlǐ kāntàn	Thăm dò địa vật lý
180	地震勘探	dìzhèn kāntàn	Thăm dò địa chấn
181	重力勘探	zhònglì kāntàn	Thăm dò trọng lực
182	磁法勘探	cífǎ kāntàn	Thăm dò từ tính
183	电法勘探	diànfǎ kāntàn	Thăm dò điện
184	遥感影像	yáogǎn yǐngxiàng	Ảnh viễn thám
185	采样	cǎiyàng	Lấy mẫu
186	野外工作	yěwài gōngzuò	Công tác thực địa/ngoài trời
187	实验室分析	shíyànshì fēnxī	Phân tích phòng thí nghiệm
188	建模	jiànmó	Mô hình hóa
189	水土保持	shuǐtǔ bǎochí	Bảo tồn đất và nước
190	地质遗迹	dìzhì yíjì	Di sản địa chất

IV. KHOÁNG SẢN VÀ THUẬT NGỮ CHUYÊN SÂU

4.1. Khoáng sản và Tài nguyên (Khoáng vật cụ thể)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
201	黄铜矿	huángtóng kuàng	Chalcopyrit (Quặng đồng)
202	方铅矿	fāngqián kuàng	Galen (Quặng chì)
203	闪锌矿	shǎn xīn kuàng	Sphalerit (Quặng kẽm)
204	磁铁矿	cítiě kuàng	Magnetit (Quặng sắt từ)
205	赤铁矿	chìtiě kuàng	Hematit (Quặng sắt đỏ)
206	石膏	shígāo	Thạch cao (Gypsum)
207	滑石	huá shí	Talec
208	石墨	shímò	Graphit
209	金刚石	jīngāng shí	Kim cương
210	石棉	shímián	Amiăng/Thạch miên
211	铀矿	yóu kuàng	Quặng Uranium
212	稀土元素	xītǔ yuánsù	Nguyên tố đất hiếm
213	卤水	lǔ shuǐ	Nước muối/Dung dịch muối
214	沥青	lìqīng	Bitum/Nhựa đường
215	油砂	yóu shā	Cát dầu
216	油页岩	yóu yè yán	Đá phiến dầu
217	天然气水合物	tiānrán qì shuǐhèwù	Khí hydrate (Băng cháy)
218	地下热能	dìxià rènnéng	Nhiệt năng dưới lòng đất
219	水力发电	shuǐlì fādiàn	Thủy điện
220	核燃料	héfúliào	Nhiên liệu hạt nhân

4.2. Quá trình Địa chất Chuyên sâu (进阶地质过程)

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
221	变质相	biànzhì xiàng	Tướng biến chất
222	相变	xiāng biàn	Chuyển pha
223	熔融	róngróng	Sự tan chảy
224	结晶分异	jiéjīng fēnyì	Phân dị kết tinh
225	岩浆房	yánjiāng fáng	Buồng magma
226	火山颈	huǒshān jǐng	Cổ núi lửa
227	火山口	huǒshān kǒu	Miệng núi lửa
228	热点	rè diǎn	Điểm nóng (Hotspot)
229	地幔柱	dìmàn zhù	Chùm manti (Mantle Plume)
230	增生楔	zēngshēng xiē	Nêm bồi tụ
231	碰撞带	pèngzhuàng dài	Vành đai va chạm (Kiến tạo)
232	造山运动	zàoshān yùndòng	Tạo núi/Orogeny
233	地层倒转	dìcéng dàozhuǎn	Đảo ngược địa tầng
234	古地磁学	gǔdìcí xué	Cổ địa từ học
235	极移	jí yí	Dịch chuyển cực
236	构造地貌学	gòuzào dìmào xué	Địa mạo kiến tạo
237	泥裂	ní liè	Vết nứt bùn
238	交错层理	jiāocuò cénglǐ	Phân lớp chéo
239	粒级磨圆度	lìjí mó yuándù	Độ tròn hạt
240	水动力	shuǐ dònglì	Thủy động lực học

4.3. Thuật ngữ Địa kỹ thuật và Địa chất Ứng dụng

STT	Tiếng Trung	Phiên âm	Ý nghĩa tiếng Việt
241	土力学	tǔlì xué	Cơ học đất
242	渗流	shènrú	Thẩm thấu/Thấm (Seepage)
243	固结	gùjié	Cố kết
244	液化	yèhuà	Hóa lỏng (Đất nền)
245	抗震	kàngzhèn	Chống động đất/Chịu chấn động
246	沉降观测	chénjiàng guāncè	Quan trắc độ lún
247	钻孔	zuān kǒng	Lỗ khoan
248	测绘	cèhuì	Đo đạc bản đồ
249	地质雷达 (GPR)	dìzhì léidá	Radar xuyên đất (GPR)
250	遥测	yáocè	Đo đạc từ xa (Telemetry)
251	水土流失	shuǐtǔ liúshī	Xói mòn đất và nước
252	土地复垦	tǔdì fùkěn	Cải tạo đất
253	土壤污染	tǔrǎng wūrǎn	Ô nhiễm đất
254	地质公园	dìzhì gōngyuán	Công viên địa chất
255	地质遗产	dìzhì yíchǎn	Di sản địa chất
256	地震危险性	dìzhèn wēixiǎnxìng	Nguy cơ động đất
257	地温	dì wēn	Nhiệt độ mặt đất/địa nhiệt
258	磁偏角	cí piāojiǎo	Độ từ thiên
259	重力异常	zhònglì yìcháng	Dị thường trọng lực
260	电导率	diǎndǎolǜ	Độ dẫn điện
261	地下空间	dìxià kōngjiān	Không gian ngầm
262	城市地质	chéngshì dìzhì	Địa chất đô thị
263	海洋地质	hǎiyáng dìzhì	Địa chất biển
264	行星地质学	xíngxīng dìzhì xué	Địa chất hành tinh
265	地层学	dìcéng xué	Địa tầng học
266	构造地质学	gòuzào dìzhì xué	Địa chất kiến tạo học
267	岩石力学	yánshí lìxué	Cơ học đá
268	地质勘查	dìzhì kānchá	Khảo sát địa chất
269	深部构造	shēnbù gòuzào	Cấu trúc sâu
270	地球深部	dìqiú shēnbù	Lòng đất sâu
271	地热系统	dìrè xìtǒng	Hệ thống địa nhiệt
272	地表水	dìbiǎo shuǐ	Nước mặt
273	含油气层	hányóuqì céng	Tầng chứa dầu khí
274	盖层	gài céng	Lớp phủ/Lớp chắn (Caprock)
275	圈闭	quān bì	Bẫy dầu khí (Trap)
276	煤层	méicéng	Vỉa than
277	地质平衡	dìzhì pínghéng	Cân bằng địa chất
278	等静压	děng jìng yā	Áp suất thủy tĩnh
279	地应力场	dì yìnglì chǎng	Trường ứng suất mặt đất
280	地质年代表	dìzhì niándài biǎo	Bảng niên đại địa chất
281	同源岩石	tóng yuán yánshí	Đá đồng nguồn
282	异源岩石	yì yuán yánshí	Đá dị nguồn
283	岩体	yán tǐ	Khối đá
284	岩层	yán céng	Lớp đá/Địa tầng
285	砾岩	lì yán	Đá cuội kết (Conglomerate)
286	凝灰岩	nínghuī yán	Đá Tuff (Đá tro núi lửa)
287	石英岩	shíyīng yán	Đá Quartzit
288	板岩	bǎn yán	Đá Slate/Phiến đá
289	水力压裂	shuǐlì yā liè	Phá hủy thủy lực (Fracking)
290	地质模型	dìzhì móxíng	Mô hình địa chất
291	构造控制	gòuzào kòngzhì	Kiểm soát kiến tạo
292	岩体工程	yán tǐ gōngchéng	Công trình khối đá
293	裂隙	lièxì	Khe nứt/Nứt nẻ
294	地热异常	dìrè yìcháng	Dị thường địa nhiệt
295	气候变化	qìhòu biànhuà	Biến đổi khí hậu (liên quan địa chất)
296	第四纪地质	dìsì jì dìzhì	Địa chất Đệ Tứ
297	岩石圈变形	yánshí quān biànxíng	Biến dạng thạch quyển
298	火山喷发	huǒshān pēnfā	Phun trào núi lửa
299	地震预报	dìzhèn yùbào	Dự báo động đất
300	地质勘查报告	dìzhì kānchá bàogào	Báo cáo khảo sát địa chất

Bộ 300 từ vựng tiếng Trung chuyên ngành Địa chất (地质) này đã bao phủ các khía cạnh cốt lõi của ngành, từ các khái niệm cơ bản về thạch học (岩石学 / Yánshí xué), khoáng vật học (矿物学 / Kuàngwù xué), cho đến các thuật ngữ phức tạp trong địa chất công trình (工程地质 / Gōngchéng dìzhì) và thăm dò (勘探 / Kāntàn). Nắm vững chúng sẽ giúp bạn tự tin đọc tài liệu, tham gia nghiên cứu và giao tiếp chuyên sâu trong môi trường học thuật hay dự án kỹ thuật liên quan đến lòng đất.

Hãy thường xuyên ôn tập cùng Hoa Ngữ Đông Phương để làm chủ ngôn ngữ của hành tinh chúng ta!

5/5 - (1 bình chọn)